Genealogia jest tą nauką pomocniczą historii, która od pewnego już czasu obecna jest w cyberprzestrzeni. Deklasuje pod tym względem inne nauki pomocnicze historii, które pozostają daleko w tyle chociażby pod względem liczby wyświetleń w przeglądarce, będących efektem wyszukiwania stron internetowych. Stanowi to konsekwencję popularności badań genealogicznych, które w ostatnim czasie prowadzone są w znaczącej mierze nie przez naukowców, ale pasjonatów i genealogów-amatorów, którzy samodzielnie chcą zgłębiać historię swoich rodzin, a co za tym idzie – tworzyć rodzinne kompendia genealogiczne. O takim, (...) a nie innym ukierunkowaniu badań świadczą także różnego rodzaju poradniki, które w ostatnim czasie ukazały się na polskim rynku wydawniczym. Oferują one czytelnikowi zarówno omówienie tradycyjnych narzędzi wykorzystywanych w badaniach genealogicznych, jak i tych nowoczesnych, związanych z postępem technologicznym i przedstawianiem informacji w formie cyfrowej. W rezultacie w niemal każdej tego typu publikacji zamieszczony został rozdział poświęcony charakterystyce funkcjonujących w Internecie serwisów i baz danych, które stanowią nieocenioną pomoc w badaniach genealogicznych. Są nią także różnego rodzaju profile i grupy w mediach społecznościowych, które do tej pory pozostawały jednak niezauważone, tak przez naukowców, jak i popularyzatorów. Z tego też względu niniejszy artykuł poświęcony zostanie syntetycznemu omówieniu obecności genealogii w cyberprzestrzeni, zarówno w skali makro (duże serwisy i bazy internetowe), jak i mikro (niewielkie grupy w mediach społecznościowych). Celem artykułu jest bowiem ukazanie genealogii jako tej z nauk pomocniczych historii, która nie tylko odnalazła się w świecie cyfrowym, ale w nim zadomowiła i wciąż się rozwija. (shrink)

Genealogia jako dziedzina wiedzy badająca więzy rodzinne, zarówno te wynikające z filiacji, jak i te stanowiące konsekwencje małżeństwa, jest tą z nauk pomocniczych historii, która pozwala m.in. spojrzeć na portretowaną w biografii osobę z perspektywy relacji z poszczególnymi członkami rodziny, jak i miejsca, które dana osoba w kręgu rodzinnym zajmowała. Nie inaczej jest w przypadku wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620), którego postać od pewnego już czasu wzbudza coraz większe zainteresowanie badaczy. Jedni skupiają się na jego działalności politycznej, w tym przede (...) wszystkim na wywołanym przez magnata rokoszu, drudzy tematem swoich prac uczynili religijność wojewody i bezpośrednio z nią związaną działalność fundacyjną, inni zaś skupili się na kwestiach o charakterze genealogicznym, w tym na pokazaniu Zebrzydowskiego w kręgu jego rodzinny, zarówno tej najbliższej, jak też dalszej. W ostatni w wyżej wymienionych nurtów wpisuje się niniejszy artykuł, który stanowi odpowiedź na pojawiające się w literaturze nieścisłości dotyczące związków małżeńskich Mikołaja Zebrzydowskiego. W opublikowanych ostatnio pracach pojawiła się bowiem informacja o dwóch małżeństwach wojewody krakowskiego, z których pierwsze miał zawrzeć z nieznaną z imienia kobietą, drugie zaś z Dorotą z Herburtów, która zmarła w 1610 r. Stanowi to konsekwencję niepoprawnie przetłumaczonego, a następnie źle zinterpretowanego wpisu z Metryki Koronnej, o czym też szerzej traktuje niniejszy artykuł. Zawarte we wpisie sformułowanie _ad secundas nuptias _odnosi się bowiem do mogącego zaistnieć w przyszłości hipotetycznego związku małżeńskiego, który łączyłby wdowę po Mikołaju Zebrzydowskim – Dorotę z Herburtów, z innym mężczyzną. Tym samym wpis w Metryce Koronnej nie odnosi się do związków małżeńskich wojewody, a co za tym idzie nie mówi nic o jego rzekomych dwóch małżeństwach. (shrink)

“Is logic a physical variable?” This thought-provoking question was put forward by Michael Heller during the public lecture “Category Theory and Mathematical Structures of the Universe” delivered on 30th March 2017 at the National Quantum Information Center in Sopot. It touches upon the intimate relationship between the foundations of physics, mathematics and philosophy. To address this question one needs a conceptual framework, which is on the one hand rigorous and, on the other hand capacious enough to grasp the diversity of (...) modern theoretical physics. Category theory is here a natural choice. It is not only an independent, well-developed and very advanced mathematical theory, but also a holistic, process-oriented way of thinking. (shrink)

Znaczenie kolegiów jezuickich w rozwoju szkolnictwa na ziemiach Rzeczypospolitej, podobnie jak wkład członków Towarzystwa Jezusowego w postęp naukowy, tak polski jak i europejski pozostają bezsprzeczne. Warto wszak zwrócić uwagę na fakt propagowania przez jezuitów wiedzy na temat Dalekiego Wschodu, misji chrystianizacyjnych prowadzonych w Indiach, Chinach i Japonii, a także społeczne, kulturowe i polityczne konsekwencje działań podjętych przez nich w tym zakresie. Szczególne znaczenie ma tutaj działalność poszczególnych kolegiów, które kształcąc na dość wysokim poziomie, stawały się miejscem wzrastania powołań kapłańskich, a (...) co za tym idzie także powołań misyjnych. Relacje i listy z krajów Dalekiego Wschodu nie pozostały bez wpływu na decyzje podejmowane przez poszczególnych uczniów, którzy pragnęli wzorem jezuickich świętych i męczenników głosić Ewangelię wśród mieszkańców Indii, Chin oraz Japonii. Misje chrystianizacyjne, jak i dzieje oraz kultura krajów Dalekiego Wschodu interesowały wszak nie tylko uczniów kolegiów, ale o wiele szersze grono osób, chcących poszerzyć swoją wiedzą. Celom tym służyły polskie tłumaczenia autorów jezuickich, którzy w swoich dziełach opisywali Daleki Wschód. Ponadto wśród metod propagowania wiedzy niezwykle ważne miejsce zajmowały widowiska parateatralne i spektakle sceniczne, w których pojawiały się wątki orientalne. Zarówno one, jak i wspomniane działania translatorskie obejmowały swoim zasięgiem niezwykle szerokie grono osób, co w późniejszym czasie przełożyło się na znaczący wzrost zainteresowania Dalekim Wschodem, w konsekwencji zaś pojawieniem się mody na tzw. „chińszczyznę”. Celem niniejszego artykuł jest zatem prześledzenie wskazanych powyżej wątków, które – jak łatwo można zauważyć – pozostają w ciągu przyczynowo-skutkowym. W konsekwencji można zatem stwierdzić, że rola kolegiów jezuickich, jako ośrodków, z których wyszedł impuls propagowania wiedzy o krajach Dalekiego Wschodu wydaje się być niepodważalna. (shrink)

This paper addresses the black-box problem in artificial intelligence (AI), and the related problem of explainability of AI in the legal context. We argue, first, that the black box problem is, in fact, a superficial one as it results from an overlap of four different – albeit interconnected – issues: the opacity problem, the strangeness problem, the unpredictability problem, and the justification problem. Thus, we propose a framework for discussing both the black box problem and the explainability of AI. We (...) argue further that contrary to often defended claims the opacity issue is not a genuine problem. We also dismiss the justification problem. Further, we describe the tensions involved in the strangeness and unpredictability problems and suggest some ways to alleviate them. (shrink)

Spearman’s Law of Diminishing Returns holds that correlation between general /fluid intelligence factor and other cognitive abilities weakens with increasing ability level. Thus, cognitive processing in low ability people is most strongly saturated by g/gf, whereas processing in high ability people depends less on g/gf. Numerous studies demonstrated that low g is more strongly correlated with crystallized intelligence/creativity/processing speed than is high g, however no study tested an analogous effect in the case of working memory. Our aim was to investigate (...) SLODR for the relationship between Gf and WM capacity, using a large data set from our own previous studies. We tested alternative regression models separately for three types of WM tasks that tapped short-term memory storage, attention control, and relational integration, respectively. No significant SLODR effect was found for any of these tasks. Each task shared with Gf virtually the same amount of variance in the case of low- and high-ability people. This result suggests that Gf and WM rely on one and the same cognitive mechanism. (shrink)

The history of relationship between faith and reason is marked by four models of the interaction between science and theology proposed by Ian G. Barbour: conflict, independence, dialogue and integration. Even if nineteenth-century positivism is still present in many scientists’ minds, philosophy of science eventually managed to overcome it in the 1960s. A mutual distrust between faith and reason started to disappear. In this context Fr. Michał Heller presented a project of a new discipline – the theology of science (...) which would look at the boundaries of the natural sciences from the theological point of view. According to Fr. Wojciech Giertych the adequate model of relationship between faith and reason can be based theologically on Chalcedonian Christology of Jesus’ two natures. Since reason and faith come together unconfusedly and inseparably in a human being, a mutual dialogue and even integration between theology and science is by all means possible. (shrink)

The results of forensic science are believed to be reliable, and are widely used in support of verdicts around the world. However, due to the lack of suitable empirical studies, we actually know very little about the reliability of such results. In this paper, I argue that phenomena analogous to the main culprits for the replication crisis in psychology are also present in forensic science. Therefore forensic results are significantly less reliable than is commonly believed. I conclude that in order (...) to obtain reliable estimates for the reliability of forensic results, we need to conduct studies analogous to the large-scale replication projects in psychology. Additionally, I point to some ways for improving the reliability of forensic science, inspired by the reforms proposed in response to the replicability crisis. (shrink)

The chapter is devoted to the probability and acceptability of indicative conditionals. Focusing on three influential theses, the Equation, Adams’ thesis, and the qualitative version of Adams’ thesis, Sikorski argues that none of them is well supported by the available empirical evidence. In the most controversial case of the Equation, the results of many studies which support it are, at least to some degree, undermined by some recent experimental findings. Sikorski discusses the Ramsey Test, and Lewis’s triviality proof, with special (...) attention dedicated to the popular ways of blocking it. Sikorski concludes that the role of the three theses in future studies of conditionals should be re-thought, and he presents alternative proposals. (shrink)

There is an ethical dilemma present when considering updating predictive clinical artificial intelligence (AI) models, which should be part of the departmental quality improvement process. One needs to consider whether withdrawing the AI model is necessary to obtain the relevant information from a naive patient population or whether to use causal inference techniques to obtain this information. Withdrawing an AI model from patient care might pose challenges if the AI model is considered standard of care, while use of causal inference (...) will not be reliable if the relevant statistical assumptions do not hold true. Hence, each of these two updating strategies is associated with patient risks, but lack of reliable data might endanger future patients. Similarly, not withdrawing an outdated AI might also expose patients to risk. Here I propose a high level ethical framework – epistemic risk management - that provides guidance for which route of model updating should be taken based on the likelihood of the assumptions used during the creation of the original AI model and the assumptions required for causal inference holding true. This approach balances our uncertainty about the status of the AI as standard of care with the risk of not obtaining the necessary data, so as to increase the probability of benefiting current and future patients for whose care the AI is being used. (shrink)

Abortion pill reversal treatment aims to halt an initiated medical abortion, wherein a pregnant woman takes progesterone after having taken the first of the two consecutive abortion pills, ty...

The Ramsey Test is considered to be the default test for the acceptability of indicative conditionals. I will argue that it is incompatible with some of the recent developments in conceptualizing conditionals, namely the growing empirical evidence for the _Relevance Hypothesis_. According to the hypothesis, one of the necessary conditions of acceptability for an indicative conditional is its antecedent being positively probabilistically relevant for the consequent. The source of the idea is _Evidential Support Theory_ presented in Douven (2008). I will (...) defend the hypothesis against alleged counterexamples, and show that it is supported by growing empirical evidence. Finally, I will present a version of the Ramsey test which incorporates the relevance condition and therefore is consistent with growing empirical evidence for the relevance hypothesis. (shrink)

Celem przeprowadzonych badań jest próba oceny sposobu funkcjonowania Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie w latach 2019–2022 w kontekście wykorzystania w procesie kształcenia narzędzi cyfrowych. Na podstawie zebranych danych i przeprowadzonej analizy podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jaka formuła została wówczas przyjęta, jeśli chodzi o sposób prowadzenia wykładów, organizowania uroczystości akademickich i innych wydarzeń naukowych oraz kulturalnych w okresie obowiązujących restrykcji sanitarnych spowodowanych pandemią SARS-CoV-2? Jaka była aktywność słuchaczy podczas zastosowania nowych metod i technik (...) kształcenia? Czy narzędzia cyfrowe, wdrożone wówczas w celu realizacji zadań, znalazły zastosowanie po zniesieniu obowiązkowych restrykcji sanitarnych? (shrink)

Individual eschatological images are rarely a research subject that applies in-depth interviews and qualitative methods of analysis. Due to the use of simple questionnaire measures, knowledge about possible variations in personal images of heaven or hell is very poor. Furthermore, data concerning any connection between personality and eschatological images is scarce. The research project presented in the article was an attempt to apply a narrative method and to combine qualitative and simple quantitative methods to describe the wide variety of individual (...) views of heaven, hell, and purgatory. The relationship between individual eschatological images, denominational culture, and the chosen dimension of personality—i.e., hope understood in Erik Erikson's terms as a relatively stable conviction that the world is meaningful, ordered and friendly towards people—was also explored. The research was conducted among religiously engaged Christians from two denominational groups: Catholics and Lutherans. (shrink)

Zaproponowano, by Quine’a kryterium istnienia (teoria zakłada istnienie zmiennych związanych) rozszerzyć na matematyczne struktury. W duchu tego kryterium każdą matematyczną strukturę można uważać za oddzielny świat, w którym istnieją tylko te byty, bez zakładania których struktura straciłaby sens. Niektóre matematyczne światy są używane przez fizyków do modelowania rzeczywistego świata. W takiej sytuacji ontologia danej struktury matematycznej przenosi się na fizyczny świat. Mówiąc bardziej prozaicznie, niektóre matematyczne struktury interpretuje się jako struktury fizycznego świata. Cud rozumienia świata sprowadza się do cudu tej (...) interpretacji. (shrink)

Physics is inseparably connected with western philosophy. From the seventieth century, physics began to play the role similar to that of ontology. Moreover, many notions and problems moved from philosophy to physics. That way it came into being something that is now called „philosophy in physics”. It means that some traditional philosophical questions, like for example the problem of individualization, emerge in physics in a new, exact and mathematical form. Therefore, physics will in the future become gradually philosophy.

Space, time and probabilities not only form the arena of many physical theories, but also the arena of our everyday life. Therefore, the problem of their ontological status becomes even more interesting. It seems that this problem cannot be solved before we have the final physical theory ("theory of everything"). However, various methods of looking for such a theory lead to converging results, and are able to elucidate the problem in question. We analyze noncommutative algebraic methods, and show that, when (...) applied to model the fundamental level, they suggest a nonlocal regime in which there is no space and no time, in their usual sense, and which is essentially probabilistic (in a generalized sense). In the noncommutative approach there are many probabilistic measures (not just one "probability" as in macroscopic physics), and none of them seems to be distinguished in any way. The tentative conclusion is that space, time and probability are not "absolute categories", but rather aspects of the world structure emergent from the fundamental level. One should expect that the ultimate theory will be well off our traditional philosophical categories. This shows that our mind has a peculiar property allowing it to reach far beyond its usual limitations. (shrink)

Various anniversaries encourage historical reflection. Although 40th anniversary is not a common reason for excessive celebration, in the case of a scientific journal, however, it is already long enough that it deserves a brief moment of thought.